Kart over Austerrike-Ungarn i 1914 som viser militærdistrikta og Švejk si rute. Heile handlinga i romanen føregjekk på Dobbeltmonarkiet sitt territorium.
Den gode soldat Švejk inneheld ei mengde omtalar av stadsnamn - enten direkte i handlinga, i dialogar eller i forfattaren sine merknader. Jaroslav Hašek var sjølv svært vidfaren og hadde eit fotografisk minne for geografiske (og andre) detaljar. Det er tydeleg at han la stor vekt på desse i forteljingane sine. Heile 8 av 27 kapitteloverskrifter inneheld geografiske namn.
Denne sida vil etter kvart innehalda ei full oversikt over alle geografiske referansane i boka; frå Praha i innleinga til Klimontów i den ufullførde del IV. Land, byar, landsbyar, fjell, hav, innsjøar, elvar og øyar er med. Listene er sorterte etter når staden fyrst vert omtala. Unnataket er stader der sjølve handlinga føregår: desse vert lista under kapittelet der handlinga inntreff.
- Sitata er frå Jaroslav Šerák sin internettversjon av Den gode soldat Švejk og har linkar til det relevante kapittelet.
- Verktøylinjene har linkar for direkte oppslag i Wikipedia, Google Maps, Google Søk, romanen på nett og dessutan til svejkmuseum.cz.
Merk at enkelte namn manglar i Odd Bang-Hansen si norske oversetjing av Den gode soldat Švejk (som er forkorta). Dette gjeld til dømes heile innleiinga. Tsjekkiske namn er i den norske utgåva skrivne utan aksentar og i enkelte høve fornorska.
Stadnamna har farge etter rolla dei har i forteljinga, vist med fylgjande døme: Sanok som ein stad der handlinga føregår, Dubno omtala av forfattaren, Zagreb som del av ein i dialog, og Pakoměřice som vert nemnd i ei anekdote.
liste over stader som er omtala i romanen (589)
Syn alle
I. Bak fronten
14. Švejk som oppassar hos overløytnant Lukáš (60)
II. Ved fronten
2. Švejks anabase til Budějovice (64)
3. Švejks opplevingar i Királyhida (40)
III. Det ærerike samanbrotet
1. Gjennom Ungarn (39)
2. I Budapest (39)
3. Frå Hatvan til den galisiske grensa (50)
4. Marschieren Marsch! (42)
|
IV. Det ærerike samanbrotet held fram |
 | |
1. Švejk i russisk fangetransport | |||
 | Hostýn |  | |||
| |||||
Hostýn vert nemnd i samband med slaget mot mongolane leia av Jaroslav ze Šternberka, noko Švejk minner krim-tataren i fangetransporten på.
Bakgrunn
Hostýn er eit fjell i Mähren, no ein pilgrimstad.
Sitat
[4.1] Hm - znáš Jaroslava ze Šternberka? To jméno neznáš, ty kluku tatarská? Ten vám natřel prdel pod Hostýnem. To ste vod nás jeli, vy klucí tatarský, z Moravy svinským krokem. Vás ve vašich čítankách neučejí, jako nás to učívali. Znáš hostýnskou panenku Marii? To se ví, že neznáš - ta byla taky při tom, však voni vás, kluky tatarský, tady v zajetí pokřtějí.“
| | Dobromil | | ||||
| ||||||
Eine Bilderreihe aus den Kampfgebieten der 25. Reserve-Division 1914-1916.
Dobromil er ein by Švejk var innom på transporten med russiske krigsfangar mellom Felsztyn og Przemyśl.
Bakgrunn
Dobromil er det polske namnet på byen Добромиль (Dobromyl) i Galicia, no i Lviv-provinsen i Ukraina, berre få kilometer frå grensa til Polen. Den ligg på jernbanelinja mellom Chyrów og Przemyśl. Byen høyrde fram til 1918 til Austerrike-Ungarn.
Sitat
[4.1] Tak měl Švejk neštěstí, že se nemohl dohovořiti s nikým, a s ostatními vlekli ho na Dobromil, odkud se měla spravovati dráha přes Přemyšl na Nižankovice. V Dobromilu, na etapě v kanceláři, jednoho po druhém zapisovali, což šlo velice ztěžka, poněvadž ze všech 300 zajatců, které do Dobromilu přihnali, nikdo nerozuměl ruštině šikovatele, který tam seděl za stolem a který se přihlásil kdysi, že umí rusky, a jako tlumočník vystupoval nyní ve východní Haliči.
Skrivst òg:Добромиль ua
Litteratur
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... 1880 - 1914
| | Niżankowice | | |||
| |||||
Niżankowice er nemnd avdi fangane skal reparera jernbanelinja mellom Przemyśl og Niżankowice.
Bakgrunn
Niżankowice er det polske namnet på landsbyen Нижанковичі (Nyzhankovychi) i Lviv-oblastet i Ukraina, svært nær grensa til den polske grensa og Przemyśl.
Sitat
[4.1] Tak měl Švejk neštěstí, že se nemohl dohovořiti s nikým, a s ostatními vlekli ho na Dobromil, odkud se měla spravovati dráha přes Přemyšl na Nižankovice.
Skrivst òg:Nižankovice Hašek Нижанковичі ua
Litteratur
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... 1880 - 1914
- Z Uher do okupovaného ruského Polska 28.1.1916
| | Praga | | |||
| |||||
Praga er nemnd av korporalen som spør ut Švejk etter at han er vorten teken til fange i Felsztyn. Han tek feil av Praha og Praga.
Bakgrunn
Praga er ein bydel i Warszawa. I og med at byen var ein del av russisk Polen i 1914 vart innbyggjararene der naturleg nok utskrivne til russsisk krigsteneste. Praga er òg det polske namnet på Praha.
Sitat
[4.1] „To nemusíš zapírat,“ pokračoval s určitostí šikovatel tlumočník, „každý z vás zajatců, který uměl německy, byl žid, a basta. Jak se jmenuješ? Švejch? Tak vidíš, co zapíráš, když máš takové židovské jméno? U nás se nemusíš bát přiznat se k tomu. U nás v Rakousku se nedělají pogromy na židy. Odkuď jsi? Aha, Prága, á to znám, to znám, to je u Varšavy. Taky jsem tu měl před týdnem dva židy z Prágy od Varšavy, a tvůj pluk, jaké má číslo? 91?“
Skrivst òg:Prága Hašek
Litteratur
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... 1880 - 1914
| | Jerevan | | |||
| |||||
Jerevan omkring 1920
Jerevan er nemnd av korporalen som spør ut Švejk etter at han er vorten teken til fange i Felsztyn. Det 91. russiske regiment skal ha kome herfrå.
Bakgrunn
Jerevan er no hovudstad i Armenia, i 1914 tilhøyrde den Russland. Frå 1921 til 1991 var byen ein del av Sovjetunionen. Dagens folketal er litt over ein million.
Sitat
[4.1] Šikovatel vzal schematismus, listoval se v něm: „Jednadevadesátý pluk je eryvanský, Kavkaz, kádr má v Tiflisu, to koukáš, co, jak my tady všechno známe?“
Skrivst òg:Eriwan de Yerevan en Ереван ru
| | Kaukasus | | |||
| |||||
Kaukasus er nemnd av korporalen som spør ut Švejk etter at han er vorten teken til fange i Felsztyn. Han tek feil av Praha og Praga.
Bakgrunn
Kaukasus er eit geografisk område på grensa mellom Europa og Asia som omfattar fjellkjeda av same namn. Her ligg Europa sitt høgaste fjell, Elbrus. Landa i området er Russland, Georgia, Aserbadjan og Armenia.
Sitat
[4.1] Šikovatel vzal schematismus, listoval se v něm: „Jednadevadesátý pluk je eryvanský, Kavkaz, kádr má v Tiflisu, to koukáš, co, jak my tady všechno známe?“
Skrivst òg:Kavkaz cz Caucasus en Кавказ ru
| | Tbilisi | | |||
| |||||
Tbilisi er nemnd av korporalen som spør ut Švejk etter at han er vorten teken til fange i Felsztyn. Han tek feil av Praha og Praga.
Bakgrunn
Tbilisi er no hovudstad i Georgia, då ein del av Russland. Frå 1921 til 1991 var byen ein del av Sovjetunionen. Dagens folketal er litt over ein million.
Sitat
[4.1] Šikovatel vzal schematismus, listoval se v něm: „Jednadevadesátý pluk je eryvanský, Kavkaz, kádr má v Tiflisu, to koukáš, co, jak my tady všechno známe?“
Skrivst òg:Tiflis de Тбилиси ru
| | Židohoušť | | |||
| |||||
Židohoušť var der presten farář Vobejda var frå.
Bakgrunn
Židohoušť er så langt ikkje identifisert med sikkerheit. Sannsynlegvis er det ei feilstaving av Živohoušť, i alle fall har oversetjar Cecil Parrott gått ut frå dette. Den tidlegare landsbyen vart demd ned i 1954 då Slapy-dammen over Vltava vart bygd.
Sitat
[4.1] To u nás máme přeci lepší jména, jako ten farář v Židohoušti, kterej se jmenoval Vobejda.“
| | Lubaczów | | |||
| |||||
Lubaczów er nemnd avdi fangane skal repararera jernbanelinja frå Przemyśl til Lubaczów.
Bakgrunn
Lubaczów er ein by nord for Przemyśl nær grensa til Ukraina.
Sitat
[4.1] Časně ráno změnilo vojenské stavební velitelství disposice a usneslo se, že ona skupina zajatců, ve které byl Švejk, bude dopravena přímo do Přemyšlu k obnovení trati Přemyšl-Lubaczów.
Skrivst òg:Любачів ua
Litteratur
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... 1880 - 1914
| | Przemyśl | | |||||
| |||||||
Przemyśl Rynek, 3.7.2015
Kurjer Lwowski, 23.3.1915 (10.3)
Světozor, 24.10.1914
Prager Abendblatt, 4.6.1915
Przemyśl er sentral i handlinga i del fire etter at Švejk vart teken til fange av sine eigne kledd i russisk uniform. Godt og vel to kapittel er lagde til byen - det er berre Praha og Bruck an der Leitha (med Királyhida) som vert via større plass i romanen.
Som ein del av ein fangetransport vert Švejk førd til eit av dei øydelagde forta i den indre ringen av festningsverk og innkvartert i ein forleten stall. Her oppdagar Major Wolf fort at Švejk er tsjekkar og vil straks avretta han men støyter på innvendingar frå ein offiserskollega. Dei to offiserane diskuterer iltert medan dei fører fangen vidare til hovudvakta. Så går ferda vidare til garnisonen der han vert sperra inne i eit tidlegare rislager og overnattar mellom mus og utøy.
Om morgonen vert ein provokatør vert send inn i cella. Denne vitnar falskt og fortel at han har møtt Švejk i Kiev. Neste dag er det rettsak med den blodtyrste garnisonskommandanten General Fink som leiar av tribunalet - som ellers består av ei gruppe offiserar, mellom dei den tsjekkisk-talande Major Derwota. Den siste har ein viss sans for prosedyrar og rettferd, og får overtala dei andre til å telegrafera brigaden for å forhøyra seg om Švejk. I mellomtida vert Švejk gjeven sjelesorg av Feldkurat Martinec, og til slutt endar den snøvlande fulle Derwota opp i cella til fangen. Dagen etter kjem telegrammet frå brigaden som stadfestar kven Švejk er og som ber om å få han utlevert, og dermed vert Fink snytt for den summariske rettargongen. Švejk vert så sett på toget og eskortert til brigadestaben i Wojalycze.
Forfattaren omtalar òg umoralen, korrupsjonen og brutaliteten ved garnisonen. "Sjukesystrer" som var tilsette med det eine føremål å tilfredstilla offiserane - dertil underslag, fyll og ulivnad. Til og med den tidlegare så fromme Feldkurat Martinec vert vikla inn i dette.
Bakgrunn
Przemyśl er ein by i det sør-austlege hjørnet av det noverande Polen. Under Austerrike-Ungarn var den ein viktig festnings- og garnisonsby, og dessutan hovudkvarteret til det 10. armekorps. Byen hadde då som no jernbanesamband med Kraków og Lwów, dei to største byane i Galicia.
Festninga
Byen var under Austerrike-Ungarn senter for eit omfattande festningskompleks. Den ytre ringen av fort hadde ein omkrets på 45 km. Det fans òg ein noko eldre indre ring rundt sjølve bykjerna. Przemyśl var i 1914 ei av dei 10 største festningane i Europa og vart verdskjend gjennom beleiringa hausten 1914 og våren 1915. Dette var den lengste og mest omfattande beleiringsoperasjonen under heile krigen.
17. september 1914 nådde russarane dei ytre festningsverka og den 26. var byen omringa. Etter eit mislukka stormåtak oppheva dei beleiringa 11. oktober. Men 8. november var tsarens hær tilbake og denne gongen brukte dei ein anna taktikk: ein blokade skulle tvinga festninga i kne. Garnisonen overga seg 22. mars 1915 og dei nesten 120 000 forsvarane vart tekne til fange. Dei for det meste ungarske soldatane var leia av general General Kusmanek, russiske hærførarar var fyrst general Radko Dimitrev, frå november 1914 general Selivanov.
Under Sentralmaktene sin offensiv i mai vart Przemyśl beleira på ny og om morgonen 3. juni 1913 inntok tyske og austerrikske styrkar byen. Ein av dei som var vitne til (og skreiv om) innmarsjen var Ludwig Ganghofer. Få dagar etterpå vart Generalmajor Gustav Stowasser utnemnd til kommandant, men festninga hadde ikkje lenger militær betydning og garnisonen vart redusert til eit par bataljonar.
Manewry Szwejkowskie
18. Manewry Szwejkowskie, Sanocka brama, 3.7.2015
Przemyśl er vertsby for den største regelmessige Švejk-relaterte samankomsten i verda. Tilhengjarar av den gode soldaten samlast frå heile Polen og ofte òg frå Tsjekkia og Ukraina. I juli 2015 vart den 18. manøveren avhelden, og som vanleg varde den i to dagar og var besøkt av minst 100 deltakarar. Laurdag 4. juli vart eit nytt museum opna ved Sanocka brama. På bytorget har det sidan 2008 stått ei statue av Švejk, sitjande på ein ammunisjonskasse. Dessutan er ein gatestubb ved byplassen oppkalla til ære for soldaten.
Ludwig Ganghofer. Przemysl, 5. Juni 1915
Immer neue Soldatenzüge klirren in die Stadt herein, Reiter mit wehenden Fähnchen an den Lanzen, österreichische Dragoner und ungarische Husaren, rasselnde Geschütze und knatternde Kolonnenreihen. Von der Menge der Truppen und Wagen stauen sich alle Straßen voll. Und wo in der schwülen Mittagssonne nur ein bisschen Schatten ist, da legen sich die Müdgewordenen auf das Pflaster hin und warten geduldig, bis an sie die Reihe kommt mit Quartier und Kost.
Sitat
[4.1] Potom je přejímal major Wolf, vládnoucí tou dobou nad všemi zajatci pracujícími na opravách v pevnosti Přemyšlu a okolí. To byl důkladný člověk. Měl u sebe celý štáb tlumočníků, kteří vybírali ze zajatců specialisty ku stavbám podle jejich schopností a předběžného vzdělání.
[1.14.4] Švejk posadil se na lavici ve vratech a vykládal, že v bitevní frontě karpatské se útoky vojska ztroskotaly, na druhé straně však že velitel Přemyšlu, generál Kusmanek, přijel do Kyjeva a že za námi zůstalo v Srbsku jedenáct opěrných bodů a že Srbové dlouho nevydrží utíkat za našimi vojáky.
Kjelder: Grzegorz Karnas, Dariusz Hop
Skrivst òg:Přemyšl cz Перемишль ua
Litteratur
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... 1880 - 1914
- Die Belagerung von Przemysl 1915
- Józef Szwejk w Przemyślu
- Twierdza Przemyśl
- 10 October 1914 – Przemysl Relieved
- 22 March 1915 – The Fall Of Przemysl
- 03 June 1915 – Przemysl Regained
- Poslední zprávy 10.6.1915
- Die Front im Osten 5.5.1915
- Z Uher do okupovaného ruského Polska 11.2.1916
- Rakousko-uherští důstojníci u pevnosti Přemyšl
| | Milatyn | | |||
| |||||
Das Infanterieregiment Nr.91 am Vormarsch in Galizien
Milatyn er nemnd i samband med at professor professor Masaryk ikkje visste kva farar som venta på han mellom Sokal, Milatyn og Bubnów.
Bakgrunn
Milatyn er det polske namnet på landsbyen Милятин (Myljatyn) i Volyn-provinsen i Ukraina. IR 91 med Jaroslav Hašek passerte landsbyen 28. august 1915 under Sentralmaktene sitt framstøyt inn på russisk territorium denne hausten. Milatyn ligg ved elva Strypa, akkurat på den tidlegare grensa mellom Austerrike-Ungarn og Russland.
Sitat
[4.1] Neznalo ještě nic určitého o revolučních organisacích v cizině a teprve v srpnu na linii Sokal - Milijatin - Bubnovo obdrželi velitelé batalionů důvěrné reserváty, že bývalý rakouský profesor Masaryk utekl za hranice, kde vede proti Rakousku propagandu.
Kjelder: Jaroslav Křížek, VÚA
Skrivst òg:Milijatin Hašek Milatyn pl Милятин ua
Litteratur
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... 1880 - 1914
| | Bubnów | | |||
| |||||
Bubnów er nemnd i samband med at professor professor Masaryk ikkje visste kva farar som venta på han mellom Sokal, Milatyn og Bubnów.
Bakgrunn
Bubnów er det polske namnet på ein landsbyen Бубнів (Bubniv) i provinsen Volodomyr-Volynski i Ukraina. Ettersom der er fleire stader med dette namnet i landet rår dei ei viss usikkerheit, men denne staden er svært sannsynleg utifrå plasseringa like nord for Sokal i eit område som Jaroslav Hašek kjende svært godt (han var stasjonert i nærleiken i nesten 4 veker i august 1915). Det stemmer òg som han skriv at fronten gjekk her på denne tida.
Sitat
[4.1] Neznalo ještě nic určitého o revolučních organisacích v cizině a teprve v srpnu na linii Sokal - Milijatin - Bubnovo obdrželi velitelé batalionů důvěrné reserváty, že bývalý rakouský profesor Masaryk utekl za hranice, kde vede proti Rakousku propagandu.
Skrivst òg:Bubnovo Hašek Бубнов ru Бубнів ua
Litteratur
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... 1880 - 1914
| | Milano | | |||
| |||||
"Světem letem", Enrique Stanko Vráz, 1896.
Milano vert omtala i anekdoten som Švejk brukar mot spionen som kjem inn i cella hans i Przemyśl.
Bakgrunn
Milano er nest største by i Italia og hovudstad i regionen Lombardia. Byen var under Habsburg-styre meir eller mindre samanhengande frå 1525 fram til slaget ved Solferino i 1859.
Sitat
[4.1] Všechny lidi, který potkával na ulici, viděl buď na nádraží v Miláně, nebo s nimi seděl ve Štýrským Hradci v radničním sklepě při víně.
Skrivst òg:Milán cz Mailand de Milan en Milano it
| | Berounka | | |||
| |||||
Berounka vert omtale i anekdoten som Švejk brukar under forhøyr i Przemyśl, der han får fram at det går an å hamna i framande klede.
Bakgrunn
Berounka er ei elv som renn ut i Vltava ved Zbraslav, 10 km sør for Praha sentrum. The river has its sources as far west as Bavaria and flows eastwards. The length is in excess of 100 km.
Sitat
[4.1] „Vím, vod 91. regimentu mne už jistě hledají, ale jestli dovolíte, pane majore, malou poznámku vo tom, jak se lidi dobrovolně převlíkají do cizích šatů. Roku 1908 někdy v červenci koupal se knihař Božetěch z Příčný ulice v Praze na Zbraslavi ve starým rameni Berounky.
Skrivst òg:Beraun de
| | Dobříš | | |||
| |||||
Dobříš vert omtale i anekdoten som Švejk brukar under forhøyr i Przemyśl, der han får fram at det går anekdoten å hamna i framande klede.
Bakgrunn
Dobříš er ein by i okres Příbram i Midt-Böhmen, med 8597 innbyggjarar ved teljing i 2009. Byen var før kjend for hanskefabrikken sin og har dessutan eit slott.
Konferanse
I 1983 vart det her halde ein stor konferanse om Jaroslav Hašek i samband med hundreårsdagen for forfattaren sin fødsel. Deltakarane var med få unntak frå Warszawapakt-landa.
I Bamberg i Bayern vart det same året halda ein konkurrerande konferance med deltakarar frå resten av verda, mellom dei mange eksil-tsjekkoslovakar.
Sitat
[4.1] Nemusejí se bát vlézt do nich. Vodvšivený jsou před tejdnem u okresu v Dobříši. Podruhý si dají lepší pozor na toho, s kým se koupají. Ve vodě vypadá každej nahej člověk jako poslanec, a je to třeba vrah.
| | Chuchle | | |||
| |||||
Velká Chuchle 1916
Chuchle er nemnd avdi gendarmeri-patruljen herfrå arresterte bokbindar Božetěch iført landstrykarklede.
Bakgrunn
Chuchle er ein tettstad sør for Praha, no innafor bygrensene, mellom Braník og Zbraslav. Det er vert mest brukt som eit fellesomgrep for bydelane Velká Chuchle og Malá Chuchle.
Sitat
[4.1] Vyhýbal se okresní silnici a šel přes luka po pěšinkách a setkal se s četnickou patrolou z Chuchle, která vandráka zatkla a odvedla druhého dne ráno na Zbraslav k okresnímu soudu, neboť to by moh říct každý, že je Josef Božetěch, knihař z Příčný ulice v Praze, čís. 16.“
Litteratur
- Můj přítel Hanuška 5.10.1913
|
|
IV. Det ærerike samanbrotet held fram |
| |
1. Švejk i russisk fangetransport | |||
| © 2009 - 2021 Jomar Hønsi | Sist oppdatert: 22.1.2022 |